)Το πρόσφατο θέμα που προέκυψε από τη φιλολογία περί ποινικοποίησης της Άρνησης των αναγνωρισμένων από το ελληνικό κράτος γενοκτονιών (Εβραίων, Αρμενίων, Ποντίων, Μικρασιατών) έφερε στην επιφάνεια ένα καλά κρυμμένο μυστικό.
Όχι απλώς κρυμμένο, αλλά και τεχνηέντως απωθημένο, που βρισκόταν όμως στην ίδια τη βάση πάνω στην οποία συγκροτήθηκε οριστικά μετά το 1922 η σύγχρονη ελλαδική κοινωνία. Όταν δηλαδή ολοκληρώθηκε το πέρασμα στη νεωτερικότητα της δύσκολης Εγγύς Ανατολής, με γενοκτονίες και ανταλλαγές πληθυσμών ως βασικούς μηχανισμούς «εθνικοποίησης» και «εκσυγχρονισμού». Οι ελληνικές ελίτ (κυβερνητικές αλλά και της Αριστεράς) επέλεξαν να απωθήσουν τα ζητήματα αυτά για πολλές δεκαετίες.
Μόνο στις δεκαετίες του ’80 και του '90 και λόγω των αλλαγών που επέφερε η εμφάνιση της κοινωνίας των πολιτών, άρχισαν οι οργανώσεις των θυμάτων να θέτουν τα ζητήματα αυτά. Με το αίτημα που διατύπωσαν για την αναγνώριση της Γενοκτονίας που υπέστησαν από τον τουρκικό εθνικισμό την περίοδο 1914-1923, αλλά και με την κριτική που άσκησαν, τόσο προς τις ελλαδικές ελίτ για την αρνητική τους στάση, όσο και προς το σταλινισμό για τη μεταχείριση αυτών που είχαν καταφύγει στην ΕΣΣΔ, αμφισβήτησαν το σύνολο των κυρίαρχων ιδεολογημάτων. Πέτυχαν τελικά την αναγνώριση της Γενοκτονίας από τη Βουλή των Ελλήνων, κλείνοντας σε συμβολικό επίπεδο τις μεγάλες εκκρεμότητες -πολιτικές και ιδεολογικές- που είχαν οι προσφυγικοί πληθυσμοί με το ελληνικό κράτος.
Όμως το πρόβλημα μεταφέρθηκε στο χώρο της ιστοριογραφίας. Η πλειονότητα των ιστορικών (δεξιοί, αριστεροί και μοντέρνοι) –διαμορφωμένοι ιδεολογικά μέσα στα παραδοσιακά στερεότυπα- είτε απέφυγαν την εμπλοκή, είτε είδαν υπεροπτικά την κίνηση, είτε στάθηκαν εξαρχής αρνητικοί προς τους «νέους» προβληματισμούς. Διαμορφώθηκε μια ενστικτώδης υπόγεια Άρνηση της Γενοκτονίας, που κατά καιρούς εμφανίστηκε εντονότατα, αλλά σήμερα έχει υποχωρήσει και έχει παραχωρήσει τη θέση της στον αγνωστικισμό. Αρνητικοί και αδιάφοροι στάθηκαν και προς το ιστορικό φορτίο που έφερε μαζί του το νέο κύμα των δεκάδων χιλιάδων ομογενών προσφύγων, που κατέκλυσαν την Ελλάδα κατά τη δεκαετία του ’90, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Το κενό κάλυψε μια νεαρή ιστοριογραφική σχολή –με πολλές εσωτερικές διαφωνίες και αποχρώσεις- που βγήκε από τους κόλπους των προσφυγικών οργανώσεων και πήρε αποστάσεις απ' όλους τους "παλιούς".
Αυτή ουσιαστικά διέδωσε την γνώση για τα επίμαχα εκείνα ιστορικά γεγονότα, συνεργαζόμενη με σημαντικούς Τούρκους αντιεθνικιστές ιστορικούς. Οι διαφωνίες που ενυπάρχουν στην κοινότητα των Ελλήνων ιστορικών και οι σκληροί πόλεμοι για τη Μνήμη και την Ιστορία, αγγίζουν τον πυρήνα διαμόρφωσης της νεοελληνικής ιδεολογίας.
Μια δύσκολη περίπτωση
Παρότι πέρασαν σχεδόν 20 χρόνια από την πρώτη αναγνώριση (1994) εν τούτοις ακόμα η συζήτηση δεν έχει ανοίξει. Με αποτέλεσμα να εκχωρείται χώρος σε μια δημόσια αφήγηση, εν πολλοίς απλοϊκή, καθώς και στην εκμετάλλευση των ιστορικών γεγονότων από διάφορες πολιτικές ομάδες, κάποιες εκ των οποίων εμφορούνται από ακραίες απόψεις.
Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια περίεργη κατάσταση, πολύ πιο δύσκολη απ’ αυτή που αντιμετώπισε η Γαλλία όταν συζητούσε για το ζήτημα της ποινικοποίησης της Άρνησης της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Και αυτό γιατί στη Γαλλία είχαν προλάβει και είχαν θεσπίσει την απαγόρευση της Άρνησης του Ολοκαυτώματος –νόμο Gayssot. Οπότε διαπραγματεύτηκαν στο νέο θεωρητικό πλαίσιο μόνο τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Σε μας υπάρχει εξαρχής ένα θέμα: Είναι επισήμως αναγνωρισμένες οι Γενοκτονίες των Εβραίων, των Αρμενίων, των Ποντίων και των Μικρασιατών. Άρα, για λόγους ηθικούς και όχι μόνο, δεν μπορεί να γίνει διαχωρισμός σε προνομιούχες και μη γενοκτονίες. Άρα, ότι γίνει θα γίνει για όλες.
Από την άλλη υπάρχει ο προβληματισμός που εμφανίστηκε στη Γαλλία για τα όρια παρέμβασης του κράτους στην ιστορική έρευνα και κριτική, ο οποίος όμως δεν απαντά πλήρως στην ερώτηση για το πώς μπορεί να προστατευτεί η μνήμη των θυμάτων από έναν επιθετικό θύτη που επιδιώκει την αναθεώρηση της ιστορίας, όπως γίνεται με την περίπτωση της επίσημης Τουρκίας και των φερεφώνων της, καθώς και με του ανερχόμενου νεοναζισμού.
Όπως και να έχει το θέμα, το κέρδος για την ιστορική επιστήμη είναι ότι επιτέλους, με αφορμή το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο, άνοιξε η συζήτηση για τα θέματα αυτά.
----------------------(*) Ο Βλάσης Αγτζίδης ( http://kars1918.wordpress.com/2 )είναι διδάκτωρ σύγχρονης Ιστορίας, μαθηματικός.
Mια συντομότερη εκδοχή του κειμένου αυτού δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα »Καθημερινή» την
Κυριακή 2 Ιουνίου 2013 με τον τίτλο : «Αντι-μνήμη και αμφισβήτηση»:
http://kars1918.wordpress.com/2013/06/06/kathimerini/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου