ΟΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΤΕΣ

( Της Στελίνας Μαργαριτίδου)

Μαζί στο σχολείο

Μαζί στο φαγητό

στο ίδιο τραπέζι

Μαζί στο συνεργείο

Μαζί στον ύπνο

Μαζί στο παιχνίδι

Μαζί στη χαρά

Μαζί στη λύπη

Καθήκον μας

να τους κρατάμε

στις καρδιές μας.

Από το Λεύκωμα για τον Αριστοτέλη που εξέδωσε το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού!

Το απόγευμα της Πέμπτης 13 Σεπτεμβρίου, στο παρεκκλήσι του Ορφανοτροφείου Αριστοτέλης , παραμονή της γιορτής της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού, τα ορφανά συναντώνται μετρούν τις χαρές και τις λύπες της χρονιάς που πέρασε και ανάβουν ένα κερί στη μνήμη αυτών που έφυγαν...στη μνήμη των όσων πέρασαν..

Οι Αριστοτελίτες, σκορπισμένοι σήμερα σε κάθε γωνιά όχι μόνο της Ελλάδας αλλά ολόκληρης της γης , ήταν τα ορφανά παιδιά που γνώρισαν τη φρίκη του Εμφυλίου αλλά και της Κατοχής.  «Σ αυτή τη δύσκολη περίοδο για τη χώρα θεωρούσαμε τυχερούς τους εαυτούς μας που είχαμε έστω ένα πιάτο φαϊ και ένα κρεβάτι να κοιμηθούμε» θυμάται με συγκίνηση ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αποφοίτων Ορφανοτροφείου «ο Αριστοτέλης» Γιώργος Τσιφλόγλου. 

Τα ορφανά του Αριστοτέλη που βίωσαν τον πόλεμο την ορφάνια αλλά και τις δυσκολίες της ζωής μπαίνοντας από μικρά στη βιοπάλη, έχουν διατηρήσει μεταξύ τους άρρηκτους δεσμούς ζωής.

Μέχρι πριν από μερικούς μήνες τα γραφεία του Συλλόγου στεγάζονταν σε ένα από τα δωμάτια του Ορφανοτροφείου που σταμάτησε τη λειτουργία του και ως Επαγγελματική Σχολή στη δεκαετία του 80. Τώρα το ιστορικό κτίριο ανακαινίζεται και τα μέλη του Συλλόγου που όλα μαζί ξεπερνούν τα 300 έχουν διατηρήσει ένα μικρό γραφείο στο κτίριο του 5^ου Δημοτικού Σχολείου Καλαμαριάς.

Πολλούς συλλόγους έχουμε

Σε όλη την Ελλάδα

Μα στη δική μας την καρδιά

Υπάρχει μια ιδέα

Είμαστε εμείς απόφοιτοι

Παιδιά του Αριστοτέλη

Με όπλα και εφόδια

αγάπη και φιλία...

Το Εθνικό Ίδρυμα Απόρων Παίδων Μακεδονίας «ο Αριστοτέλης’ υπήρξε για περισσότερο από 50 χρόνια μια κοιτίδα στοργής και περίθαλψης για όσα παιδιά βρέθηκαν ορφανά στα πέτρινα μεσοπολεμικά και μεταπολεμικά χρόνια.

Τα παιδιά αυτά ήταν προσφυγόπουλα από τη Μικρά Ασία ή από πόλεις και χωριά της Βορείου Ελλάδας..

Η λειτουργία του Ιδρύματος ξεκίνησε το 1926 στην Καλαμαριά με την επωνυμία Άσυλο Αλητοπαίδων. Στα 57 χρόνια που λειτούργησε «μεγάλωσε» 20.000 παιδιά. Οι περισσότεροι από τους απόφοιτους του Αριστοτέλη ήταν άριστοι τεχνίτες κυρίως μηχανουργοί, τορναδόροι, ξυλουργοί. Ήταν μια περίοδος μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο που η Ελλάδα προσπαθούσε να στηθεί στα πόδια της και ήθελε να εξασφαλίσει τεχνίτες στους οποίους θα μπορούσε να στηριχθεί η ανάπτυξή της.

Αυτοί που έφτιαξαν τα έδρανα της Βουλής

Η τεχνική σχολή του Αριστοτέλη θεωρούνταν από τις καλύτερες στη χώρα. Τα ορφανά που εκπαιδεύονταν από το 1956 έως και το 1960 έφτιαξαν τα έδρανα της Βουλής των Ελλήνων. 

«Εκτός από τα έδρανα της Βουλής μαζί με το Παπάφειο κάναμε και τα σκαλιστά ξύλινα έπιπλα του Βασιλιά.

Μας προτιμούσαν επειδή είμασταν καλοί τεχνίτες . Από εδώ. Από το ορφανοτροφείο και τη σχολή του Αριστοτέλη βγήκαν οι καλύτεροι τεχνίτες της χώρας, τεχνίτες σαν αυτούς που δεν υπάρχουν σήμερα», λέει ο Αντιπρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Αποφοίτων Ορφανοτροφείο ο Αριστοτέλης Ματθαίος Ματθαιόπουλος.

«Από το Ορφανοτροφείο και τη Σχολή μας βγήκαν

σημαντικοί επιπλοποιοί και τεχνίτες όπως  ο Ιορδάνης Ρουμελιώτης, ο Αθανάσιος Τσάνας, ο Κρυστάλης Αποστολίδης, ο Θόδωρος Καζαντζίδης, ο Σταύρος Κυριζόπουλος, ο Σταύρος Μαματζής,ο Σωκράτης Παπαδόπουλος, ο Γιάννης Δημητριάδης, ο Απόστολος Νάντος.

 Σε μας έρχονταν για τα καλύτερα έπιπλα Θυμάμαι ο Διοικητής της Αστυνομίας Ευθύμης Καμουτζής  είχε έλθει να παραγγείλει τα έπιπλά του σε μάς Είχαμε βλέπεις και καλή ποιότητα και καλές τιμές. Το 1958 οι μαραγκοί διαμαρτυρήθηκαν γιατί τους παίρναμε τις δουλειές. Είμασταν βλέπεις ανταγωνιστικοί. Κάθε χρόνο που έκλειναν τα σχολεία έρχονταν και μάς έπαιρναν ως τεχνίτες να δουλέψουμε στα εργαστήρια»

Το Άσυλο

“Στην αρχή το Άσυλο στεγάστηκε σε ξύλινες παράγκες που είχαν κατασκευάσει οι Σύμμαχοι για την κάλυψη των αναγκών τους κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων και του Α Παγκοσμίου πολέμου. Λίγο πριν το 1937 το Άσυλο Αλητοπαίδων μετονομάζεται σε Αναμορφωτικό Ίδρυμα Μακεδονίας και λειτουργεί ως ΝΠΙΔ υπαγόμενο στο Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Την περίοδο από τα τέλη του 1940 ως τις αρχές του 1946 τα ορφανά του ιδρύματος διωγμένα από τη μόνιμη στέγη που μόλις είχαν αποκτήσει βιώνουν εκτός από το φάσμα της πείνας και του θανάτου εφιαλτικές ημέρες συνεχούς περιπλάνησης και προσωρινών εγκαταστάσεων σε διάφορα ιδιωτικά σχολεία, των οποίων η λειτουργία είχε ανασταλεί εξαιτίας του πολέμου.

Υπολογίζεται ότι ο συνολικός αριθμός των παιδιών που φιλοξενήθηκαν κατά καιρούς στον «Αριστοτέλη»φθάνει τα 19.500. Όλα αυτά τα χρόνια τους  προσφέρονται  εκτός των υλικών αγαθών που είναι άλλοτε ελάχιστα και άλλοτε άφθονα ανάλογα με το πολιτικό καθεστώς και την οικονομική επιφάνεια της χώρας, και εφόδια –γνώσεις (Σχολή Επαγγελμάτων και Τεχνών από το 1950), για να μπορέσουν τα παιδιά εξερχόμενα από την προστατευτική ακγαλιά του ιδρύματος να επιβιώσουν.

Η 17^η Μαρτίου του 1983 , ημέρα διακοπής της λειτουργίας του «Αριστοτέλη»  αποτελεί για τους απόφοιτούς του «αποφράδα»  ημέρα . Μια περιπτετειώδη και αξιοθαύμαστη πορεία , που ξεκίνησε δειλά-δειλά το 1926 από τις παράγκες του Ασύλου Αλητοπαίδων και που μέσα από αγώνες και σκληρή δουλειά  σημείωσε αλματώδη πρόοδο φθάνοντας στην Τεχνική και Επαγγελματική Σχολή, διακόπηκε απότομα και άδοξα το 1983 μετά από πενήντα επτά χρόνια συνεχούς παρουσίας. 

Η λήθη και η αδιαφορία όπως ήταν φυσικό επόμενο λειτούργησαν αποφασιστικά προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης του «έργου της καταστροφής».

Οι απόφοιτοι είναι οι μόνοι που αντιστέκονται όπως άλλωστε έκαναν πάντα αγωνιζόμενοι με το ήθος και την κοινωνική τους δραστηριοποίηση για να συντηρήσουν ζωντανή στη μνήμη των ανθρώπων την προσφορά και το έργο του «Αριστοτέλη».

(απόσπασμα από το λεύκωμα ο Αριστοτέλης Σχολή Τεχνών και Επαγγελμάτων επιστημονική επιμέλεια Κ. Χατζηκυριακίδης έκδοση του Ιστορικού Αρχείου Προσφυγικού Ελληνισμού)

Θα ξαναζήσουμε την πείνα...

Γνωρίζουν καλά τη φτώχεια , την πείνα και την βιοπάλη οι απόφοιτοι του Αριστοτέλη. Νιώθουν να ξαναζούν τώρα στα γεράματα τη ζωή τους...από την αρχή. Ο Ματθαίος Ματθαιόπουλος λέει: 

 «Εγώ βγήκα από το ορφανοτροφείο του 55. Υπήρχαν πολλά παιδιά που φύγανε από το Ορφανοτροφείο την ίδια περίοδο.

Θυμάμαι πήγαμε στο Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης ήταν τότε Υπουργός ο Αύγουστος Θεολογίτης το 58 , τον ζητούσαμε να μας βοηθήσει να βρούμε μια δουλειά, ένα κομμάτι ψωμί να φάμε. Δεν είχαμε κανέναν βλέπεις. 

Φεύγαμε από το Ορφανοτροφείο με ένα κασελάκι εργαλεία στα χέρια να αρχίσουμε δουλειά...Αλλά πού δουλειά τότε, όπως και τώρα. Φτώχεια κι ανεργία.

Πήγαμε στο Υπουργείο μάς παρέπεμψαν σε έναν γραμματέα ονόματι Παπαγεωργίου από το Λαγκαδά. Εκείνος μάς άκουσε με μεγάλο ενδιαφέρον κι άρπαξε αμέσως μετά το ακουστικό του τηλεφώνου. Ήταν από εκείνα τα μεγάλα τηλέφωνα με το καντράν. Σήκωσε το χέρι του πήρε το ακουστικό και είπε:

-Έχω κάτι παιδιά δικά μου καλά παιδιά θέλω να τα βοηθήσεις...

Μετά κλείνοντας το τηλέφωνο  μας είπε:

-Η δουλειά έγινε.  Σε 20 μέρες θα περάσετε από εδώ και θα σας τακτοποιήσω..

-Αδέλφια πάμε, τους είπα. Εδώ μας κοροϊδεύουν. Είδε κανένας τον Γραμματέα να παίρνει τηλέφωνο; Το ακουστικό κρατούσε απλώς στο χέρι του και μιλούσε στον αέρα...

Ένιωσα τότε τέτοια κοροϊδία στη ζωή μου..Εμείς είμασταν φτωχά και ορφανά παιδιά. Οι γονείς μας είχαν σκοτωθεί στην Κατοχή, στον Πόλεμο για την Πατρίδα...Σε μια χώρα που ο κόσμος πεινούσε και πολλοί έφευγαν με ένα μπόγο ρούχα για την ξενιτιά...»

Τα ορφανά του Αριστοτέλη στα γραφεία του Συλλόγου του και πάλι μετρούν τις δεκαετίες, τις μνήμες και συγκινούνται.

Στο ετήσιο Μνημόσυνο μετρούν παρουσίες. Το απουσιολόγιο γεμίζει κι αδειάζουν τα μάτια από τα δάκρια, όχι όμως και η καρδιά τους.

«Έχουμε αγάπη ο ένας για τον άλλο. Είμαστε αδέλφια» λέει ο Πρόεδρος του ΔΣ Γιώργος Τσιφλόγλου και σφίγγει στην αγκαλιά του τους συντρόφους του.